Archlinux ve pacman

Ubuntu ve Fedora'nın ardından yeni favorim Archlinux. Bir deneme yapabilmek için diskimde yeni bir bölüm oluşturdum, manuel kurulumu tamamladım. Komut satırı, AUR ve pacman ile biraz daha yakın ilişkim olacak, orası kesin.

Pacman'i biraz özetlemek benim için faydalı olacak.

Öncelikle söylenen o ki pacman, apt ve dnf'e kıyasla daha hızlı. Ama ihtiyaç duyulan parametreler biraz daha içgüdüden uzak. Kendi içinde bir yapısı var elbette, ama öğremek zaman alacak.

 Pacman'da işlemler 5 ana kategoride:

-Q : (Query) pacman veritabanını sorgula
-R : (Remove) sistemden paket kaldır
-S : (Sync) paketleri senkronize et
-U : (Upgrade) Sistemdeki paketleri güncelle
-F : (File) sistemde kurulu dosyaların içinde sorgu çalıştır

Query (-Q) işlemleri için kullanılabilecek anahtarlar:
-i : Kurulu paket ile ilgili bilgileri göster. Örneğin

pacman -Qi firefox

-k : Bir pakedin sahip olduğu dosyaları kontrol et. Ayrıntılı kontrol için -kk kullanılabilir.
-l : Bir paketin sisteme kurduğu dosyaları göster
-o : Bir dosyanın sahibi olan paketi ara
-s : Kurulu paketlerin arasında bir paket ismi ara
-e : explicit : sistemin kurduğu değil, kullanıcı tarafından kurulan programları listele.
-q : Quiet. sürüm no gibi ek bilgileri gösterme, sadece paket isimlerini listele.
-n : Sadece ana repo'lardan kurulan programları listele.
-m: AUR'dan kurulan programları listele.
-d : dependencies. Başka bir programın alt bağımlığı olarak kurulan programları listele.
-t : unrequired. gereksinim duyulmayan paketleri listele.
-dt: genelde ihtiyaç duyulmayan paketleri listelemek için ikisi beraber kullanılır.

vlc kurulu mu değil mi öğrenmek için:

pacman -Qs vlc

Remove (-R) işlemleri için kullanılabilecek anahtarlar:
-s : recursive. bir paketi ve o paketle gelen tüm alt bağımlılıkları kaldırmak için
-u : unneeded. gereksiz paketleri de kaldır
-n : paketle beraber gelen sistem yapılandırma dosyalarını da sil

Dolayısıyla thunderbird ile gelen bütün herşeyi kaldırmak için gereken komut:

pacman -Rnu thunderbird

olabilir.

Sync (-S) anahtarları:
-c : clean, yerel belleği temizle
-i : Kurulu olmayan paket ile ilgili bilgileri göster
-l : list
-q : quiet. Ekstra ayrıntılara (sürüm no, repo adı vs) girmeden sadece isimleri listele.
-s : search. depolarda arama yap.

Depolarda chromium aramak için

pacman -Ss chromium

-y : refresh. depolardan paket listesini tekrar indir (-Syy : liste yeniyse bile tekrar indir)
-u : upgrade. Tüm kurulu paketleri güncelle (-Suu: depodaki paket kurulu sürümden eskiyse bile güncelle)
-w : indir, ama kurma

File system (-F) işlemleri ile kullanılabilecek anahtar:
-s : search. Diskte kurulu bir dosyayı hangi paket kurmuş Bu artık (2024-02-27) yok. Bu işlev yerine sadece -F kullanılmalı.
-yy : force update. Henüz yeni güncellenmiş olsa da yine de paket listesini güncelle.

pacman -Fy
pacman -F libmozgtk.so
pacman -F /usr/lib/firefox/libmozgtk.so

Yukarıdaki ilk adımda pacman'in dosya/paket listesini güncellemesini, ikinci adımda libmozgtk.so dosyasının hangi paketlerde bulunabileceğini, üçüncü adımda ise tam yolu verilen dosyanın hangi paketlerde bulunabileceğini sorguluyoruz. Buna benzer bir işlev pkgfile ile de sunuluyor:

pkgfile lsb-release
pkgfile /etc/lsb-release
Genel bir anahtar: 

-p : işlemi yapmaktansa sadece işlemin uygulanacağı paket adını yaz.



Birkaç örnek üzerinden gidelim:



pacman -Syy // yerel paket verisini sunucularla eşleştir (sync)

pacman -Syu // tüm paketleri güncelle

pacman -Ss firefox // repository'lerde adında firefox geçen paket ara

pacman -Ssq ^firefox$ // tam adı firefox olan paketi ara, ayrıntısız

pacman -S firefox // firefox'u depolardan kur

pacman -S extra/firefox // belli bir depodan kur

pacman -U /home/user/package // sistemdeki yerel dosyayı kur

pacman -U http://github/... // bir URL'den dosya kur

pacman -S gnome // gnome paket grubunu kur

pacman -R firefox // bir paket kaldır

pacman -Rs apache // bir paket ve tüm alt bağımlılıklarını kaldır

pacman -Rns $(pacman -Qtdq) // sistemdeki tüm kullanılmayan paketleri temizle/kaldır

pacman -Ru gnome // tüm gnome paket grubunu kaldır

pacman -Q | more // tüm kurulu paketleri listele

pacman -Ql apache // apache tarafından kurulan tüm dosyaları listele

pacman -Ss chromium // depolarda bir paket ara

pacman -Qs firefox // kurulu paketlerin içinde bir paket ara

pacman -Si chromium // kurulu olmayan bir paket hakkında bilgileri göster

pacman -Qi apache // kurulu bir paket ile ilgili bilgileri göster



pactree apache // bir paket ile ilgili bağımlılık ağacını göster

pacman -Qdt // artık gerekli olmayan paketleri listele

pacman -Sc  // cache verileri temizle

pacman -Scc // cache belleğe alınan paketleri sil

pacman -Qo netctl // netctl dosyasını hangi paket kurmuş göster

pacman-optimize // optimize pacman



Ayrıca pacman'in yapılandırmasını /etc/pacman.conf dosyasını düzenleyerek de yapabiliriz. Örneğin şu ayarlar mümkün:



Color # renkli çıkış

CheckSpace # indirme yaparken her seferinde diskte boş yer var mı kontrol et



VerbosePkgList # kurulacak paketler ile ilgili ayrıntılı bilgi

TotalDownload # dosya bazında değil, tüm indirmelerin ne kadarının tamamlandığını göster


 

2021-12-23 ek:

Kurulu çekirdekleri listelemek için:

$ pacman -Qsq ^linux | grep -E '^linux[0-9]{2,3}$'

veya

$ ls -l /boot/vmlinux*

ve hatta sadece Manjaro'ya özel

$ mhwd-kernel -li

kullanılabilir.

---

https://wiki.archlinux.org/title/Pacman/Tips_and_tricks