sysemd, linux dünyasında çok tartışılan bir konu. Ama birçok dağıtım da bunu kullanmaya başladı. Ben daha çok bu bileşen ile linux'ta hizmetlerin nasıl yönetileceğine değineceğim.
Öncelikle
systemctl komutuna terminalde aldığınız cevap
systemctl is not installed
gibi birşey olursa muhtemelen systemd dışında bir init sistemi kullanan bir linux dağıtımıyla karşı karşıyayız demektir.
Çalışan hizmetlerin bir listesini almak için kullanılacak komut
systemctl list-units
olacaktır. Systemctl yardım sayfasında hafızadaki birimleri listeler denmiş. Bu komut varsayılan olarak etkin birimleri (unit) listeler. Bunun yerine sadece
systemctl
ile de aynı şeyi yapabiliriz. Bu komut ile listelenen tablodaki LOAD, ACTIVE ve SUB sütunlarında yer alan değerlerin anlamları şöyledir:
LOAD: loaded / not-found / bad-setting / error / masked. ilgili birim dosyası bulundu ve yüklendi veya bulunamadı, kötü yapılandırma, hata, maskelenme.
ACTIVE: active / inactive. birimin durumu; etkin veya değil.
SUB (substate): running / dead / exited / plugged / mounted. Bu sütunda yer alan değerler ACTIVE sütununda verilen durum bilgisi ile ilgili daha ayrıntı vermek için kullanılır. Değerler sistemden sisteme, sürümden sürüme değişebilir. Tam listeyi görmek için
systemctl --state=help kullanılabilir.
unit olarak ifade edilen birimler hizmetler olabildiği gibi soketler, zamanlayıcılar da olabilir. Systemd'nin haberdar olduğu tüm birim dosyalarını listelemek için
systemctl list-unit-files
kullanılabilir. Bunların içinden sadece hizmetlere ait birim dosyalarını listelemek için
systemctl list-unit-files --type=service
kullanılır. Bu komut sonucunda STATE sütununda görülebilecek değerlerin anlamları şöyle olur:
enabled: etkin birim
disabled: etkin olmayan birim
static: Birim dosyasında birimin etkinleştirilmesi için bir "kurulum" (install) bölümü yok demektir. Bu gibi birimler ya başka bir birimin bağımlılığı olarak başlar ve dururlar, etkinleştirilemezler.
masked: etkinleştirilmesi bile engellenmiş birimler.
Bir birimin özelliklerini görmek için
systemctl show docker.service
Bu komutla bir sürü özellik listelenir. Sadece bir özellik için -p <property> gibi özellik değeri listelenebilir.
systemctl show docker.service -p Type
Bir birime ait yapılandırma dosyasını görmek için
systemctl cat docker.service
komutunu kullanabiliriz. Genel olarak birim adının noktadan sonraki
.service son ekini atlayarak
systemctl cat docker
kullanabiliriz.
Sırasıya bir hizmeti (servis) durdurmak, başlatmak ve yeniden başlatmak için aşağıdaki komutlar kullanılır:
systemctl stop docker
systemctl start docker
systemctl restart docker
Bazı birimler reload komutunu destekler. Restart'tan farklı olarak bu komut sadece değişen yapılandırma dosyalarını tekrar yükler ve hizmeti ayarları duraksamadan değiştirilebilir.
systemctl reload docker
Bir hizmeti etkinleştirmek veya tersi için
systemctl enable docker
systemctl disable docker
kullanılır. Bir hizmetin durumunu görmek için
systemctl status docker
veya kısaca etkin olup olmadığını görmek için
systemctl is-enabled docker
ya da
systemctl is-failed docker
kullanılabilir.
Sorun çıkaran birimler/hizmetleri görebilmek için
systemctl --failed
list-unit-files ile sistemdeki etkin olan veya olmayan tüm birim dosyaları listelendi. Peki sistemdeki aktif birimleri (units) görmek için ne yapılabilir? Elbette
systemctl list-unit-files --state=enabled
gibi bir komut kullanılabilir ama etkinleştirilmiş ama mevcut durumu "çalışıyor"dan farklı olan tüm birimleri görmek için ilk başta yazdığım gibi şu komut daha uygun:
systemctl list-units
ya da, hiçbir parametre kullanmadan sadece systemctl de aynı işi yapıyor. [1]'de list-units ve list-unit-files arasındaki fark için şöyle denmiş:
"list-units, sadece systemd'nin gerekli görüp hafızaya aldığı birim dosyalarını listeler."
Bu durumda list-units'in, list-unit-files'ın bir altkümesini listelediğini düşünebiliriz. Aynı kaynakta birim için de şöyle bir tanım yapılmış:
"Birimler, systemd'nin bildiği kaynakların temsil edildiği dosyalardır."
Bir birimin bağımlılıklarını görmek için
systemctl list-dependencies docker
kullanılabilir.
2022-08-01 Ek:
systemctl status komutuyla çalışan, hata vermiş ve devre dışı bırakılmış birimlerin durumlarını ayırt edebilmek için bazı örnekler:
Aktif ve çalışan bir hizmet:
Aktive (running) yazar, altında çalışan sürecin PID'si ve kullandığı bellek (Memory) miktarı yazar. Durumunda "loaded active running" gibi ifade olur. Etkin bir birimin Loaded: satırında ise aşağıdaki sarı ile vurgulanan alandaki gibi enabled yazar. Devre dışı bırakılmış bir birim için burada disabled yazar.
crond.service loaded active running
● crond.service - Command Scheduler
Loaded: loaded (/usr/lib/systemd/system/crond.service; enabled; vendor preset: enabled)
Active: active (running) since Tue 2021-01-05 09:27:47 +03; 1h 25min ago
Main PID: 956 (crond)r
Tasks: 1 (limit: 2294)
Memory: 1.7M
CPU: 150ms
CGroup: /system.slice/crond.service
└─956 /usr/sbin/crond -n
Oca 05 10:01:01 localhost.localdomain anacron[15910]: Anacron started on 2021-01-05
Oca 05 10:01:01 localhost.localdomain run-parts[15912]: (/etc/cron.hourly) finished 0anacron
Oca 05 10:01:01 localhost.localdomain anacron[15910]: Will run job `cron.daily' in 30 min.
Oca 05 10:01:01 localhost.localdomain anacron[15910]: Will run job `cron.weekly' in 50 min.
Oca 05 10:01:01 localhost.localdomain anacron[15910]: Jobs will be executed sequentially
Oca 05 10:31:01 localhost.localdomain anacron[15910]: Job `cron.daily' started
Oca 05 10:31:01 localhost.localdomain anacron[15910]: Job `cron.daily' terminated
Oca 05 10:51:01 localhost.localdomain anacron[15910]: Job `cron.weekly' started
Oca 05 10:51:01 localhost.localdomain anacron[15910]: Job `cron.weekly' terminated
Oca 05 10:51:01 localhost.localdomain anacron[15910]: Normal exit (2 jobs run)
---
Sonlanmış (durmuş) bir hizmet:
● bluetooth.service - Bluetooth service loaded inactive dead
Loaded: loaded (/usr/lib/systemd/system/bluetooth.service; enabled; vendor preset: enabled)
Active: inactive (dead)
Docs: man:bluetoothd(8)
Oca 08 21:52:51 ozm-fed systemd[1]: Condition check resulted in Bluetooth service being skipped.
Çalışmış ve ihtiyaç olmadığı için sonlanmış bir hizmet:
Active (exited) yazar. Bellek kullanımı sıfırdır. Durum bilgisi "loaded active exited" gibi bir ifadedir.
systemd-journal-flush.service loaded active exited
● systemd-journal-flush.service - Flush Journal to Persistent Storage
Loaded: loaded (/usr/lib/systemd/system/systemd-journal-flush.service; static; vendor preset: disabled)
Active: active (exited) since Tue 2021-01-05 09:27:09 +03; 1h 23min ago
Docs: man:systemd-journald.service(8)
man:journald.conf(5)
Main PID: 587 (code=exited, status=0/SUCCESS)
Tasks: 0 (limit: 2294)
Memory: 0B
CPU: 0
CGroup: /system.slice/systemd-journal-flush.service
Oca 05 09:26:59 localhost.localdomain systemd[1]: Starting Flush Journal to Persistent Storage...
Oca 05 09:27:09 localhost.localdomain systemd[1]: Finished Flush Journal to Persistent Storage.
Hata vermiş ve çalışmayan bir hizmet:
Active: failed yazar. sonrasında bir exit-code, altında CPU ve Memory alanları olmaz. Durumda "loaded failed failed" gibi bir ifade olur. Alıntılanan journalctl loglarında ayrıntı verilir.
initial-setup.service loaded failed failed
● initial-setup.service - Initial Setup configuration program
Loaded: loaded (/usr/lib/systemd/system/initial-setup.service; enabled; vendor preset: disabled)
Active: failed (Result: exit-code) since Tue 2021-01-05 09:27:30 +03; 1h 14min ago
CPU: 5ms
Oca 05 09:27:29 localhost.localdomain systemd[1]: Starting Initial Setup configuration program...
Oca 05 09:27:30 localhost.localdomain kill[739]: kill: geçersiz sinyal adı ya da numarası: SIGRTMIN+21
Oca 05 09:27:30 localhost.localdomain systemd[1]: initial-setup.service: Control process exited, code=exited, status=1/FAILURE
Oca 05 09:27:30 localhost.localdomain systemd[1]: initial-setup.service: Failed with result 'exit-code'.
Oca 05 09:27:30 localhost.localdomain systemd[1]: Failed to start Initial Setup configuration program.
Hata vermiş ve çalışmayan bir hizmet:
---
[1] https://www.digitalocean.com/community/tutorials/how-to-use-systemctl-to-manage-systemd-services-and-units
[2] https://wiki.archlinux.org/index.php/Systemd
[3] https://adamtheautomator.com/ubuntu-systemctl/
